ارتباطات و شبکه گسترده‌ای دارید؟ قبلا راه‌اندازی یک کسب‌وکار موفق را تجربه کردید؟ مشاوره‌های کارسازی به اطرافیان و مشتریان داده‌اید؟ تحصیلات یا مهارت‌های موردنیاز را دارید؟ شاید وقتش شده که مشاوره را به عنوان شغل اصلی انتخاب کنید.
اگر می‌پرسید چگونه مشاور کسب و کار شویم؟ ما خلاصه‌ای از کل مسیر شغلی را برایتان آماده کرده‌ایم. برای دانستن تعاریف، مهارت‌های نرم و سخت موردنیاز، گام‌های لازم ، فرصت‌های بازار و نحوه جذب مشتری با فزایش همراه باشید.
معرفی شغل: مشاور کسب و کار کیست؟
مشاور کسی است که در زمینه‌ای خاص تخصص دارد. او به مدیران و کسب‌وکارها در زمینه‌ی این تخصص مشاوره می‌دهد. این راهنمایی حرفه‌ای معمولا به صورت موقت و قراردادی انجام می‌شود. نتیجه نهایی نیز رفع مشکل، رسیدن به موفقیت یا دستیابی به یک هدف خاص است.
مشاوره می‌تواند در تخصص‌های مختلف مدیریت، مارکتینگ، مالی، منابع انسانی، فناوری اطلاعات، تامین، عملیات و…ارائه شود.
شرح وظایف مشاور کسب و کار
به طور کلی کار مشاور ارائه راهکار و توصیه به مدیران کسب‌وکار است. او برای این کار از فرآیند و تکنیک‌های موردنیاز استفاده می‌کند. روش‌هایی مثل مطالعه، مصاحبه، مشاهده روش‌ها و عملیات جاری در سازمان، برگزاری جلسات، تجزیه و تحلیل یافته‌ها و… علاوه بر کار با مدیران، مشاور ممکن است به اهداف زیر وارد کسب‌وکار شود:
- افزایش فروش و درآمد
- تسهیل یا به‌روزرسانی ابزارها، سیستم‌ها و عملیات
- ارتقا عملکرد کارکنان
- استراتژی و توسعه برنامه‌های تجاری
- بهبود کارایی سازمان
- اعمال تغییرات در سازمان (مثلا تغییر ساختار تیم)
- بهبود خدمات مشتری و افزایش رضایت مشتریان
- فرهنگ سازمانی و تقویت روحیه کارکنان
مهارت‌های نرم و سخت مورد نیاز مشاور
از آن‌جایی که مشاوران به صورت قراردادی کار می‌کنند، این شغل صلاحیت قطعی و مشخصی ندارد. ممکن است هر شرکت طبق نیاز خودش، به دنبال مشاوری با ویژگی‌های خاص بگردد. اما به طور عمومی مهارت‌های شغل مشاوره به شرح زیر هستند.
مهارت‌های نرم
- حل مساله
- تعامل و ارتباط کلامی
- تفکر تحلیلی و انتقادی
- سازماندهی
- انعطاف‌پذیری
- خود انگیزشی
- مذاکره و ارائه
- شنونده بودن
مهارت‌های سخت
hard skills مشاوره به زمینه‌ای که در آن کار می‌کنید بستگی دارد. در واقع لازم است مهارت‌هایی در حوزه تخصصی خودتان داشته باشید. برای مثال:
- مشاور مدیریت: برنامه‌ریزی کوتاه و بلند مدت، تفکر سیستمی، بهینه‌سازی، هدایت تیم، حل مسائل پیچیده، مدیریت پروژه، مدیریت ریسک.
- مشاور مارکتینگ: دانش در مورد ابزار و چارچوب‌های بازاریابی، تحقیقات بازار، مدیریت برند، مدیریت روابط عمومی، تبلیغات و رسانه‌های اجتماعی، قیف بازاریابی، ساختار کمپین‌ها، سئو.
- مشاور منابع انسانی: پرورش فرهنگ سازمانی، جذب و استخدام، بهینه‌سازی، هوش هیجانی، ارتباط در سطح سازمانی.
- مشاور مالی: حسابداری، بودجه‌بندی، بهینه‌سازی درآمد، استفاده از چارچوب‌های سودآوری، تحلیل داده‌ها، بهینه‌سازی سبد سرمایه‌گذاری.
- مشاور فناوری اطلاعات: کدنویسی، مهندسی نرم‌افزار، مدیریت ریسک، تفکر سیستمی، بهینه‌سازی تجربه کاربری.
فرصت‌ها و بازار کار برای مشاوران
در دنیای امروزی بازار دائما در حال تغییر است. کسب‌وکارها برای ماندن در رقابت به کمک مشاوران نیاز دارند. به همین دلیل فرصت‌های زیادی پیش روی شماست. شرکت‌ها برای حل مسائل، دریافت راهنمایی تخصصی، رشد و توسعه سازمان، مشاوران کسب‌وکار را استخدام می‌کنند.
بازار کار مشاوره در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. و به نظر می‌رسد این رشد ادامه خواهد داشت. در مورد کشورمان آمار دقیقی در دسترس نیست. اما اگر بخواهیم نگاهی به دیتای جهانی بیندازیم، طبق آمار اداره کار آمریکا مشاغل مشاوره در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ حدود ۱۴% رشد خواهد کرد (منبع hubspot)
بنابراین اگر به دنبال چشم‌انداز هستید، کارشناسان انتظار رشد قوی در این شغل را دارند. دلیل اصلی این رشد نیز پیچیدگی‌های اداره کردن یک کسب‌وکار مدرن است. شرکت‌ها نیاز دارند که در جهت رقابت، موفقیت، مسئولیت اجتماعی، بهبود کارایی، نیازهای روز و… فعال باشند. و شما به عنوان مشاور می‌توانید به آن‌ها کمک کنید.
چگونه مشاور مدیریت شویم؟ ۷ قدم
حالا به سوال مهم می‌رسیم: چگونه مشاور کسب و کار شویم؟ برای شروع تا موفق شدن در این مسیر شغلی لازم است گام‌های زیر را طی کنید. از هدف‌گذاری و یادگیری، تا پرزنت و جذب مشتری؛ ما این مسیر را در ۷ قدم توضیح داده‌ایم.
-
مشخص کردن حوزه مشاوره
شما نمی‌توانید همزمان در زمینه‌های مختلف یک مشاور حرفه‌ای باشید. پس بهتر است از همان ابتدای مسیر حوزه تخصصی خودتان را انتخاب کنید. برای انتخاب درست به نقاط قوت و ضعف‌تان توجه کنید. در کدام صنف ارتباطات بیشتری دارید؟ به فعالیت در کدام صنف علاقه بیشتری دارید؟ تجربیات و مهارت شما در چه موضوعاتی است؟
بررسی کنید که آیا در حوزه موردنظر شما تقاضای کافی وجود دارد؟ توانایی لازم برای فعالیت در این بخش را دارید؟ نهایتا نتایج را جمع‌بندی کنید و برای قدم گذاشتن در راه سراغ مرحله بعد بروید.
-
برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری
تعیین اهداف مشخص می‌کند که قرار است برای چه چیزی تلاش کنید؟ بررسی کنید که قرار است مشاوره کار دائمی شما باشد؟ قرار است شرکتی در این زمینه راه‌اندازی کنید یا به صورت فردی فعالیت می‌کنید؟ چقدر زمان دارید و آیا در حال حاضر مشغول کار هستید؟
مثلا می‌توانید از هدف‌گذاری SMART استفاده کنید. یعنی اهداف را به گونه‌ای تنظیم کنید که مشخص، قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، مرتبط و دارای محدوده زمانی مشخص باشند.
-
یادگیری و کسب مهارت
معمولا برای مشاوره مدرک حداقل لیسانس لازم است. اگر هنوز مدرک ندارید بهتر است در یک رشته مرتبط تحصیل کنید. رشته‌های مدیریت، بازرگانی، بازاریابی، اقتصاد، روابط عمومی و مهندسی انتخاب‌های مناسبی هستند. توصیه می‌کنیم برای حرفه‌ای‌تر شدن و کار با شرکت‌های برتر به ادامه تحصیلات در مقاطع بالاتر از لیسانس هم فکر کنید.
اما اگر تحصیلات شما به پایان رسیده و قصد ندارید دوباره به دانشگاه بروید، می‌توانید در دوره‌های تخصصی شرکت کنید. این روزها مدرسه‌های تخصصی مدیریت با دوره‌های متنوع فعالیت دارند که می‌توانید با گذراندن این دوره‌ها مدرک موردنیاز را کسب کنید.
علاوه بر تحصیلات و دوره‌ها، منابع آنلاین و کتاب‌ها نیز برای یادگیری مباحث بسیار مفید هستند. پیشنهاد مطالعه: معرفی ۳۰ پادکست مدیریت و کسب و کار.
-
با ابزارهای صنعت آشنا شوید
استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای مدرن از ابزارهای جدید و گاها پیچیده‌ای استفاده می‌کنند. شما باید به عنوان مشاور شناخت کافی از فناوری، ابزار و متودهای نو داشته باشید. زمانی را برای آشنایی با ابزارهای صنعت بگذارید و درباره سیستم‌های مدیریت پروژه، برنامه‌ریزی و منابع سازمانی، مدیریت ارتباط با مشتری، و نحوه کارکرد هر کدام یاد بگیرید.
یاد گرفتن در مورد این موارد کار سختی نیست. می‌توانید از دوستان و آشنایان که در واحدهای مختلف مشغول به کار هستند در مورد ابزارهای آن بخش بپرسید. یا از منابع آنلاین مثل youtube و linkedin learning کمک بگیرید.
-
شروع فعالیت و کسب تجربه
اگر شغل دیگری دارید و هنوز تجربه مشاوره ندارید وقت شروع است. می‌توانید از پروژه‌های کوچک در حوزه تخصص‌تان شروع کنید. سراغ سازمان‌های کوچک‌تر بروید و سعی کنید با مهارت خودتان به آن‌ها کمک کنید.
یک راه دیگر پیوستن به موسسات مشاوره مدیریت است. می‌توانید با یکی از این موسسه‌ها همکاری کنید و اولین پروژه‌های خودتان را بگیرید. یا اینکه یک سیستم پاسخگویی به مشتری برای خودتان طراحی کنید. مثلا آماده کردن سایت (گام بعدی)
-
فعالیت در سایت و شبکه‌های اجتماعی
حالا که کار مشاوره شروع شده وقت بازاریابی برای جذب مشتری است. یک بودجه مناسب برای این مرحله کنار بگذارید. از این بودجه برای چاپ کارت ویزیت، طراحی سایت، و روش‌های مختلف بازاریابی استفاده کنید. علاوه بر سایت، شبکه‌های اجتماعی مخصوصا لینکدین برای فعالیت عالی هستند.
شما می‌توانید از این طریق خودتان را به مخاطبان معرفی کنید، در مورد مهارت و تجربیات بگویید، محتوای مرتبط منتشر کنید و کم کم در فضای کسب‌وکار شناخته‌شده بشوید.
-
شبکه‌سازی و ارتباطات
ارتباطات برای رشد یک مشاور حیاتی است. شما یک سازمان بزرگ نیستند که واحد مجزای بازاریابی داشته باشید. رشد شما وابسته به پرسونال برندنیگ و شبکه‌سازی شماست. راهکار چیست؟ به شبکه‌های اجتماعی بپیوندید و با افراد رابطه ایجاد کنید. پست‌های باکیفیت بسازید و به اشتراک بگذارید. راجع به پست و محتواهای دیگران نظر بدهید. عضو گروه‌های فعال صنعت خودتان بشوید. در سمینارها، رویدادها و جلسات مرتبط شرکت کنید. در واقع همه جا باشید و با افراد صحبت کنید!
چگونه مشتری پیدا کنیم؟
خب فهمیدیم که چگونه مشاور کسب و کار شویم حالا چطور باید مشتری پیدا کنیم؟ برای شروع بهتر است مشتری ایده‌آل خودتان را شناسایی کنید. مثلا می‌توانید یک پروفایل پرسونای فرضی برای مشتری‌تان بسازید (درباره پرسونا در مقاله قبلی بخوانید). ببینید مشتریان شما در چه صنعتی هستند؟ به دنبال چه نوع خدماتی هستند؟
در ادامه پاتوق مشتری خودتان را پیدا کنید! بررسی کنید که این مشتری ایده‌آل را کجا می‌شود پیدا کرد؟ او در چه گروه‌ها و فضاهایی فعالیت دارد؟ در کدام بسترهای آنلاین وقت می‌گذارند؟ سعی کنید از طریق این کانال‌ها خودتان را پروموت کنید.
روی برندینگ شخصی خودتان کار کنید. کشف کنید که مشتری شما چه معیارهایی دارد و سعی کنید این موارد را تقویت کنید. یک استراتژی رقابتی طراحی کنید (چه چیزی است که شما را متمایز می‌کند؟) مطمئن شوید که ارزش‌ها و ویژگی خودتان را به درستی به مخاطب انتقال می‌دهید.
نهایتا اینکه راه دسترسی شفافی تعریف کنید. ابزار مناسبی برای درخواست مشاوره داشته باشید مثلا فرم‌های اینترنتی، ایمیل، پیام در صفحه شخصی و… این راه ارتباطی را معرفی کنید و آن را در دسترس مخاطب قرار دهید.
نکاتی که شما را حرفه‌ای تر می‌کند
مقاله را با چند نکته نهایی جمع‌بندی کنیم. نکاتی که رعایت آن‌ها از شما یک مشاور حرفه‌ای‌تر می‌سازد.
- یادگیری را متوقف نکنید. برای پیشرفت و رشد مستمر لازم است روزانه زمانی را به یادگیری اختصاص بدهید.
- برنامه بازاریابی داشته باشید. اقدامات گسسته و بی‌هدف کافی نیستند. برای موفقیت در جذب مخاطب باید برنامه مشخص بازاریابی بچینید.
- رزومه قوی بسازید. از پروژه‌هایی که انجام می‌دهید نگذرید. نتایج و تجربیات موفق را به اشتراک بگذارید و به رزومه خودتان اضافه کنید.
- رهبر فکری صنعت باشید. در تخصص خودتان حرفی برای گفتن داشته باشید. به طور فعال نظرات خود را در مورد اتفاقات و اخبار صنعت منتشر کنید.
و توصیه نهایی برای اینکه چگونه مشاور کسب و کار شویم؟ اینکه صبور باشید. ثابت قدمی برای طی کردن مسیر موفقیت ضروری است. همه می‌دانیم که حرفه‌ای شدن در هر شغلی به زمان نیاز دارد. تبدیل شدن به مشاور نیز حداقل ۶ سال زمان می‌طلبد (با احتساب ۴ سال مدرک کارشناسی و حداقل ۲ سال تجربه کاری) پس ادامه دهید و مطمئن شوید با ثابت قدمی هر ماه نسبت به ماه قبلی بهتر خواهید بود.
